Καβάλα Μάϊος 2011.
Η είδηση: Ο Δήμος Καβάλας αποφάσισε να νοικιάζει και να μην διαθέτει δωρεάν τις αίθουσες του, για καλλιτεχνικές εκδηλώσεις.
Οργισμένος για μια ακόμη φορά με τους τοπικούς παράγοντες που παίρνουν τις αποφάσεις. Εδώ και μερικά χρόνια η αίθουσα στο φουαγιέ του διοικητηρίου βρίσκεται σε οικτρή εγκατάλειψη, ακατάλληλη για εκθέσεις. Πριν μερικούς μήνες έκλεισε για τους εικαστικούς η αίθουσα της παλιάς βιβλιοθήκης αφού παραχωρήθηκε στον σκακιστικό όμιλο. Και αφού απέμεινε μόνο το κτίριο της πλατείας καπνεργάτη ο Δήμος αποφάσισε ότι η αίθουσα πλέον θα νοικιάζεται. Ναι υπάρχει οικονομική κρίση. Ναι ο Δήμος δεν έχει έσοδα. Από πού όμως επιδιώκει να αυξήσει τα έσοδά του; Από τους εικαστικούς καλλιτέχνες της πόλης του;
Αισθάνομαι ότι πρέπει να αναλύσω τις δύο πτυχές του θέματος. Η μια από την πλευρά της τέχνης και η δεύτερη από την πλευρά της ισονομίας.
Είναι νομίζω γνωστό σε όλους ότι το κομμάτι της τέχνης που αφορά τα εικαστικά έχει κακοπάθει στην πόλη μας, κυρίως αν το συγκρίνουμε με άλλες μορφές τέχνης. Το αποδεικνύουν οι ελάχιστες σε αριθμό αλλά και σε ποιότητα εικαστικές εκδηλώσεις που έχουν συμβεί τα τελευταία 25χρόνια που ζω στην Καβάλα. Αυτό έχει τη δική του συμβολή στο ότι έχει διαμορφωθεί ένα πολύ μικρό κοινό που αισθάνεται οικειότητα για τα εικαστικά αλλά και έχει την γνώση για να τα εκτιμήσει.
Το εικαστικό έργο τέχνης είναι το αποτέλεσμα πολύπλοκων εσωτερικών διεργασιών του καλλιτέχνη. Συμβαίνει συνήθως σε μοναχικούς χώρους, παρότι έχει επιρροές από όλο τον κόσμο. Ο καλλιτέχνης φορτίζει το υλικό έργο, είτε είναι ζωγραφική, είτε γλυπτό, είτε κατασκευή με όλα τα επεξεργασμένα ερεθίσματά του. Όμως το έργο για να ολοκληρωθεί χρειάζεται τον θεατή του. Για να επικοινωνήσει, να ρουφήξει το φορτισμένο φορτίο. Τότε μόνο ολοκληρώνεται ο μαγικός κύκλος της τέχνης. Αυτή η επικοινωνία του θεατή με το έργο γίνεται συνήθως σε μουσεία γκαλερί ή αίθουσες εκθέσεων.
Η Καβάλα είναι μουσειολάγνα πόλη. Διαθέτει μουσεία διαφόρων ειδών μέχρι και μουσείο καπνού, αλλά όχι τέχνης. Δεν διαθέτει γκαλερί και όπως ανέλυσα παραπάνω δεν έχει παρά μία αίθουσα εκθέσεων. Σε άλλους τόπους υπάρχει διάθεση συνύπαρξης μουσειακών χώρων με σύγχρονη τέχνη. Π.χ. η αίθουσα της παλιάς μουσικής στην Παναγία έχει όλα τα απαραίτητα. Σε σχετικό αίτημα όμως, ο βλοσυρός υπεύθυνος του Δήμου ήταν κατηγορηματικός. Δεν διατίθεται η αίθουσα για εκθέσεις.
Που λοιπόν θα γίνει η ολοκλήρωση της τελετουργίας της τέχνης?
Η προσέγγιση που κάνουν οι άνθρωποι του δήμου είναι άλλη. Το μόνο που γνωρίζουν προφανώς από τέχνη είναι κρεμασμένα κομμάτια ζωγραφικής με τα ταμπελάκια που αναφέρουν την τιμή τους. Όμως αυτό είναι μια εμπορική έκθεση, όχι τέχνη. Είναι απλά ένα κορνιζάδικο. Σε αυτό επιβάλλεται να εισπράξει ο Δήμος το ενοίκιο του, όπως και σε κάθε εμπορική έκθεση. Όμως η τέχνη είναι μια προσφορά. Προσφορά του καλλιτέχνη στο κοινό της πόλης. Δεν είναι τραγελαφικό να ζητείται από τον καλλιτέχνη να χρηματοδοτήσει την προσφορά του? Είναι τουλάχιστον ανήθικο.
Ας το ξανασκεφτούν οι άνθρωποι του Δήμου, πρέπει να γίνει διαχωρισμός ανάμεσα στις εμπορικές εκθέσεις και σε αυτές που αφορούν την τέχνη.
Και περνώ στο ζήτημα της ισονομίας. Ο Δήμος χρηματοδοτεί με τεράστια ποσά συγκριτικά τις άλλες μορφές τέχνης. Πρώτα από όλα το θέατρο. Αγορασμένο ολόκληρο το Παλλάς για το ΔΗΠΕΘΕ. Με μόνιμους υπαλλήλους, καλλιτεχνικούς διευθυντές κλπ. Διοργανώνει με μεγάλο κόστος το Φεστιβάλ Φιλίππων. Νοικιάζει ολόκληρο το Όσκαρ για το δημοτικό Ωδείο. Δεν θα ισχυριστώ ότι είναι άσκοπα έξοδα. Φυσικά χρειάζονται όλα αυτά. Αλλά δεν μεροληπτεί υπέρ των καλλιτεχνών του θεάτρου και των μουσικών και εις βάρος των εικαστικών καλλιτεχνών? Θα πούν οι περισσότεροι ότι αυτά είναι θεσμός. Πολύ σωστά. Αλλά πως θα σας φαινόταν κατ΄αντιστοιχία να πληρώνει ο ηθοποιός για να παίξει σε μια παράσταση στο Παλλάς, ή να πληρώνει ο μουσικός για να παίξει στο Όσκαρ?? Είναι αδιανόητο. Αυτό όμως ακριβώς ζητά από τον εικαστικό καλλιτέχνη. Να πληρώνει για κάτι απόλυτα αντίστοιχο.
Ήταν εντυπωσιακή η κινητοποίηση για να σωθεί το ΔΗΠΕΘΕ πριν από μερικούς μήνες. Αλλά από ότι φαίνεται δεν ήταν από ευαισθησία για την διατήρηση της καλλιτεχνικής δραστηριότητας στην πόλη, από αγάπη για την τέχνη, αλλά για την διατήρηση των θέσεων εργασίας και των θέσεων των διοικητικών συμβουλίων.
Δεν έχω στοιχεία για το πόσο επιβαρύνει η παραπάνω δραστηριότητα τον δημότη της Καβάλας. Μπορώ όμως να υπολογίσω ότι αυτά που θα εισπράξει ο Δήμος από την ενοικίαση των αιθουσών της πλατείας καπνεργάτη σε ένα χρόνο θα είναι για 20 εβδομαδιαίες στην καλύτερη περίπτωση εκδηλώσεις επί 250 ευρώ η κάθε εκδήλωση 5.000 ευρώ. Αρκούν για λειτουργικά έξοδα ενός μηνός των παραπάνω δραστηριοτήτων. Ούτε για αστείο?
Καβάλα. Η πόλη των νεκρών κτιρίων. Η ανύψωση των λαογραφικών γιορτών σε κύρια έκφραση πολιτισμού. Η λατρεία για κάθε τι μουσειακό. Αλλά και η αδιαφορία για την στήριξη του σημερινού, αυτού που συμβαίνει τώρα.
Για εμάς που μεγαλώσαμε, που έχουμε δώσει το στίγμα μας είναι απλά μια απογοήτευση. Κύριοι, θα βρούμε αλλού, έξω από την πόλη αυτή το κοινό μας. Είναι κρίμα όμως για τους πολίτες της πόλης. Έστω τους λίγους που θα μπορούσαν να ανταποκριθούν στην επαφή με την εικαστική τέχνη. Και είναι πολύ κρίμα για τους νέους που δεν θα γνωρίσουν πράγματα που ίσως θα τους αγγίξουν για πάντα.
Κύριοι, η ανάγκη δημιουργίας τέχνης δεν είναι ούτε για αυτοπροβολή, ούτε για απόκτηση εσόδων.
Σε μας τους εικαστικούς , μας απομένει λοιπόν ο δρόμος της παραίτησης ή ο δρόμος της διεκδίκησης. Με το κείμενο αυτό φιλοδοξώ να ξεκινήσει η αφύπνιση αφενός των εικαστικών της πόλης, αφετέρου δε των ανθρώπων που παίρνουν τις αποφάσεις στην πόλη αυτή. Και μακάρι να προβληματίσει και τους πολίτες της πόλης αυτής.
Εκ βαθέων
Διαμαντής Σταγγίδης
